Cultuur is de leefstijl van een samenleving
(Minicollege tijdens het BIEBdebat)
Waar moeten we beginnen? Bij Theaterfestival Boulevard, hét stad- en zomerfestival van Zuid-Nederland? Of toch maar bij Jazz in Duketown? Of nee, de voorstellingen van de Verkadefabriek! Of doen we dan Poppodium W2 tekort? En o ja, we mogen ook het Museumkwartier niet vergeten!
U voelt hem al, in ’s-Hertogenbosch kunt u terecht voor een groot aanbod van kunst en cultuur met een grote k en een kleine k. En altijd met een zachte g, want zowat alles wat er op cultureel gebied gebeurt, heeft wel een ‘Bossch’ tintje.
Mooie woorden, maar dit is natuurlijk citymarketing. Deze ronkende taal komt van de website sH-online. Maar is Den Bosch echt de culturele hoofdstad van Brabant?
Uit onderzoek bleek onlangs dat het cultuuraanbod een sterke invloed heeft op de bewonerstevredenheid; sportfaciliteiten en -evenementen worden gezien als basisvoorziening. Ook las ik dat steden met een historisch centrum het populairst zijn onder bezoekers; de architectuur van Amsterdam, Maastricht, Delft maar ook Den Bosch worden zeer gewaardeerd en als je kijkt naar de merkkracht van ’s-Hertogenbosch voor de eigen inwoners dan staan wij op een tweede plaats, net achter Maastricht.
Maar mijn verhaal gaat niet over lijstjes en cijfers. Mijn verhaal gaat over cultuur.
Wat is cultuur?
Begin jaren 90 werkte ik als reisleider in Egypte. Een land vol piramides, tempels en, rotsgraven, kortom heel veel ouwe troep zoals mijn vader altijd zei.
Overdag bezochten we al die oude monumenten, antieke cultuur. ’s-Avonds in het restaurant met de groep die bestond uit yuppen en tweeverdieners werd ik geconfronteerd met de nederlandse cultuur. Iedereen wilde apart afrekenen. En als de groep dan terug in het hotel was en vroeg naar bed ging liep ik nog even naar de shishashop om mij te laven aan een glaasje thee en een waterpijpje. Ik wentelde mij in de lokale cultuur.
Wat is cultuur?
Is dit bijvoorbeeld cultuur?
Een bezoek brengen aan het Noord Brabants Museum
Een terrasje pikken
Knillis begraven
Picknicken bij de Oosterplas
Een gewonnen hockeywedstrijd vieren
De Engel op de Sint Jan bellen
Jan Smit playbackt bij de opening van de Mediamarkt
Geld geven voor Missie Christmas
Een FCDB-tattoo laten zetten
Een echte replica-put bouwen op de markt
Paul van der Krabben die vanaf zijn balkon uitkijkt op de Pieckepoort
Alle door mij genoemde voorbeelden zijn cultuur. En we kunnen van mening verschillen of het hier gaat om ouwe cultuur of nieuwe cultuur, om hoge cultuur of lage cultuur, om cultuur met een grote c of een kleine c, alle voorbeelden zijn cultuur.
Ik heb even gegoogled en kwam tot de volgende definitie:
De ruimste betekenis is: alles wat door menselijk handelen is gemaakt, oftewel alles behalve de `ongerepte` natuur.
Een andere omschrijving is de leefstijl van een samenleving. Deze leefstijl is niet eenduidig, maar veeleer een dynamisch samenspel van subculturen.
Maar wat moet de overheid daar nu mee? Zodra de overheid zich met cultuur bemoeid gaat het over geld. Dat is logisch want de overheid beheert het overheidsgeld, cultuur kost geld, maar het potje geld is niet oneindig en over de besteding moeten er dus politieke keuzes gemaakt worden.
Landelijk speelde er onlangs de discussie over de nieuwe cultuurnota. Iemand als Jan Raes (met ae), directeur van het Concertgebouworkest beweerde vorige week in het NRC dat in de orkestsector een desintegratie aan de gang is. Het ministerie probeert volgens hem met te weinig geld te veel in stand te houden. Zijn advies: kies voor de top en steun die ruimhartig. Je kunt niet een beetje excellent zijn.
Geert Overdam, oud directeur van Theaterfestival de Boulevard, deed afgelopen zaterdag een duit in het zakje in het Brabants Dagblad. Geert zegt “Ik denk dat er meer financiële armslag moet zijn bij instellingen en initiatieven die jonge talenten omarmen, voor zowel onderzoek en ontwikkeling als voor het maken van nieuw werk.
En lokaal?
De partij die dit debat organiseert, de PvdA, heeft de afgelopen 70 jaar een rol van betekenis gespeeld in het culturele leven van de stad. De portefeuille cultuur is ook ruim 40 jaar ononderbroken in handen geweest van de PvdA. Tegen de achtergrond van tijdgeest en maatschappelijke ontwikkelingen heeft de partij het cultuurbeleid van de stad mede vormgegeven.
Mijn partijgenoot Els Lemmens schreef in 2006 een zeer lezenswaardig artikel over het cultuurbeleid in onze stad.
De jaren 40 en 50 stonden in het teken van de wederopbouw. De verzuiling in deze periode werkte ook door in het culturele leven, ondanks de wens van de PvdA hierin een doorbraak te forceren.
De jaren 60 en 70 zijn de jaren van de drang tot vernieuwing, emancipatie en democratisering. Mijn partij was toen een partij van pamflettaal. Een gevolg van het veranderingsdenken in die tijd vormde de opkomst van de kleine podia en het alternatieve circuit eind jaren 70 begin jaren 80. Zij droegen heel sterk de veranderfunctie van de cultuur uit.
In 1973 verscheen de eerste cultuurnota van de gemeente. Hierin formuleerde de gemeentelijke overheid voor het eerst haar beleidsplannen op het gebied van cultuur. In de discussienota zijn de contouren van een cultureel beleid in de toekomst weergegeven. Uitgangspunt van de nota is dat waar mogelijk het particulier initiatief alle ruimte moet worden gelaten, terwijl het overheidsoptreden als een aanvullende en stimulerende dienstverlening moet worden gezien.
Eind jaren tachtig, begin jaren negentig werd het politieke klimaat beheerst door verzakelijking en no nonsense. toenmalig PvdA-wethouder Paul Kagie noemde grootschalige plannen voor een ondergrondse concertzaal en het kruithuis geen piketpaaltjes maar totem-palen.
De totstandkoming van Verkadefabriek luidde het begin van de 21e eeuw in. Voor de sociaal-democratie een conglomeraat van verwezenlijkte idealen.
Els Lemmens interviewde in 2006 ook oud PvdA-wethouder Hans van Beers. Van Beers ziet in cultuurbeleid 4 pijlers
- Cultuurbehoud en aandacht voor de monumentale stad.
- Bevordering van kunstzinnige vorming
- Bevordering van kunst als autonome kracht
- Bevordering van amateurkunst
Ruimte voor eigen initiatief is daarbij een vereiste zegt van Beers en het spreekt vanzelf dat het beleid van de gemeente vooral stimulerend en aanvullend moet zijn.
Het cultuurbeleid volgens van Beers.
In 2008, dus 7 jaar geleden alweer presenteerde wethouder Rodney Weterings zijn cultuurvisie voor de stad voor dat jaar: Hij deed dat onder de veelzeggende titel Maken en meedoen. Daarmee gaf hij het streven aan om van Den Bosch, waar de creatieve klasse erg groot is, een ’maakstad ‘ te maken door in te zetten op deelname aan cultuur. Dat doe je niet alleen door de podia versterken, maar ook door de makers en de opleiders van die makers te steunen. In de bijgaande begroting was extra geld opgenomen om de cultuur in de wijken te bevorderen en de ondersteunen.
De laatste jaren was er meer aandacht voor jongerencultuur. Wethouder Jeroen Weyers wilde meer ruimte voor jongeren, ze binden aan onze stad. Kings of colors, Solos, B There, Wave of Tomorrow, meer ruimte voor jonge kunstenaars in de Willem 2 fabriek. De kunst is nu om deze energie vast te houden.
We leven in een veranderend politiek klimaat. Staatssecretaris Halbe Zijlstra werd in cultuurkringen al slager Zijlstra genoemd. Hij bezuinigde fors, net als de provincie en nu dan ook de gemeente. Dat vergt veerkracht van de sector en ondernemerszin. En dat hebben velen laten zien.
In Den Bosch hebben we een coalitie van 5 partijen. Bij de behandeling van de voorjaarsnota, vorige week, werden er nogal wat moties ingediend. Een van die moties kwam van de coalitiepartijen en ging over cultuur. Onee, de motie ging over bezuinigingen op cultuur.
De PvdA Den Bosch is de partij van Den Bosch dat zijn wij samen en vanuit die gedachte bedrijven wij politiek met drie kernwaarden.
De stad van morgen (vooruitgang)
Kansen voor iedereen (bestaanszekerheid)
Opkomen voor elkaar (solidariteit)
De definitie zei: Cultuur is de leefstijl van een samenleving en een dynamisch samenspel van subculturen.
Hoe wij in deze stad samenleven en hoe de stad van morgen er uit ziet bepalen wij samen, maar voor mij staat vast dat die vier pijlers van van Beers een belangrijk uitgangspunt zijn in de discussie over de culturele toekomst van de stad.
Tot slot: Vorig jaar werden er een aantal stadsessays geschreven en die dreigden zomaar in een la te verdwijnen. Maar: “Nog voor de zomervakantie houdt de gemeente Den Bosch een stadsdebat over die stadsessays. Die belofte althans deed burgemeester Ton Rombouts op 23 april in de gemeenteraad. In de essays gaat het ook om de culturele toekomst van de stad.
En nu is het bijna zomervakantie en heeft de burgemeester niet zo veel tijd meer zich aan zijn belofte te houden.
