Betaalbaar wonen voor iedereen
Het is prachtig wonen in de Bossche wijken en dorpen. Dat zien we helaas ook aan de prijzen. Steeds meer mensen ontvluchten Den Bosch omdat ze hier geen huis meer kunnen betalen. Beleggers slaan hun slag terwijl betaalbare koop – en huurwoningen niet te vinden zijn. De wachtlijst voor een sociale huurwoning is de afgelopen vier jaar alleen maar langer geworden. Waar je vier jaar geleden nog 7 jaar moest wachten is dat inmiddels opgelopen tot 10 jaar! We staan in de top van Nederland – een triest resultaat.
Het tij moet gekeerd. Niet de portemonnee van projectontwikkelaars maar de belangen van mensen die een woning zoeken moeten voorop staan. Daarom willen wij dat de gemeente de regie pakt op volkshuisvesting. Terwijl de afgelopen jaren er met name dure woningen zijn bijgekomen bouwen we de komende jaren met corporaties en ontwikkelaars met name sociale huurwoningen, middeldure huurwoningen en sociale koopwoningen.
Onze keuzes:
We bouwen dubbele aantallen betaalbaar….
Bouwen, bouwen, bouwen alleen is niet voldoende. We moeten bouwen voor hen die in nood zitten. We maken daarom een flinke omslag. De komende jaren is minimaal 40 procent van de nieuw te bouwen woningen een sociale huurwoning. Nog eens 40 procent is bestemd voor mensen met een middeninkomen. In totaal is daarmee 80 procent van de nieuw te bouwen woningen een betaalbare woning waar dat de afgelopen jaren slechts 40 procent was. Daarmee maken we een einde aan de praktijk van de afgelopen jaren waarin 60 procent dure woningen werd gebouwd.
Én we bouwen meer!
Betaalbaar bouwen en méér bouwen. Dat helpt om de wachtlijsten terug te dringen. De woningcorporaties willen graag meer bouwen maar hebben te weinig grond. Daarom komen er momenteel slechts 200 sociale woningen per jaar bij. Dat aantal kan verdubbeld als we sneller grond beschikbaar stellen aan corporaties. Die grond is er, bijvoorbeeld bij de Groote Wielen, de Blokken en Groot Meerendonk. Samen met de corporaties bouwen we daardoor de komende jaren 400 woningen per jaar.
Meer ruimte voor tijdelijke woningen
Om versneld te bouwen gaan we veel meer tijdelijke woningen bouwen. Deze woningen zijn volwaardige woningen die inmiddels ruim vijftig jaar mee kunnen. Ze zijn verplaatsbaar maar kunnen ook blijven staan als we daar uiteindelijk voor kiezen. Binnen de bebouwde kom is er plek voor in totaal 10.000 toekomstige woningen, nog los van locaties als de Avenue A2, Groot Meerendonk en De Blokken. Voordat daar huizen staan zijn we meer dan tien jaar verder. In de tussentijd kunnen er snel en betaalbaar tijdelijke woningen gebouwd worden. Daarmee dringen we de wachtlijsten versneld terug. Hierbij is nadrukkelijk de insteek om sociale, middeldure als dure huurwoningen te bouwen, om vast te houden aan het uitgangspunt van gemengde wijken.
Meer woonruimte voor studenten
De duizenden studenten die Den Bosch aantrekt wonen vaak noodgedwongen thuis of betalen teveel geld voor te kleine kamertjes. Na hun opleiding verlaten ze onze stad omdat ze hier niet kunnen wonen. Als we jongeren aan onze stad willen binden zijn er dus voldoende studentenwoningen nodig. We bouwen daarom leegstaande kantoorpanden om tot betaalbare jongerenwoningen en plaatsen tijdelijke woningen en Tiny Houses om studenten hier een kans te bieden.
Projectontwikkelaars bouwen voor ons
Het aanbod middeldure huurwoningen of betaalbare koopwoningen is minimaal, terwijl de vraag explosief gegroeid is. Ook inwoners die willen doorstromen vanuit een sociale huurwoning komen niet verder. Met projectontwikkelaars maken we duidelijke afspraken over welke soort woningen waar gebouwd worden, met als uitgangspunt:
- 40 procent van de nieuw te bouwen woningen is bestemd voor mensen met een middeninkomen;
- Twee derde van die woningen is een betaalbare huurwoning waarbij we zorgen voor voldoende aanbod voor juist de meest betaalbare categorie in de prijsklasse 750 – 850 euro.
Koop je een huis, dan ga je er ook in wonen!
Huizen zijn er om in te wonen, niet om in te beleggen. Daarom introduceren we in navolging van veel andere steden de woonplicht. Ons uitgangspunt: koop je een huis, dan ga je er ook in wonen!
Geen enclaves voor rijken maar gemengde wijken
Een fijne wijk is geen enclave voor rijk of arm. Wij willen gemengde wijken voor arm en rijk, jong en oud, gezond en zorgbehoevend, hier en elders geboren. Bij het Gasthuiskwartier in de Bossche binnenstad ging dat helemaal mis. Daar is te eenzijdig alleen voor hoge inkomens gebouwd. Dat betekent dat we bij nieuwbouw gemengd bouwen. Of het nu de Groote Wielen, de goudkust in de spoorzone, de nieuwbouw op oost of renovaties van oude stadswijken betreft: wij willen gemengd bouwen en renoveren.
Huisjesmelkers aanpakken: Huurteam Den Bosch
Huurwoningen worden inmiddels tegen opbod aangeboden. Er wordt veel te veel geld gevraagd voor slecht onderhouden en kleine kamers of appartementen. Huurders verdienen bescherming tegen huisjesmelkers. Daarom roepen we het Huurteam Den Bosch in het leven. Hier kunnen huurders het huurcontract laten onderzoeken, uitvinden of de huurprijs niet te hoog is, of de servicekosten wel kloppen en of het onderhoud wel aan de maat is. Zo helpt het huurteam met eerlijke huurprijzen, fatsoenlijke woonruimte en goed verhuurderschap.
We houden de huren laag
Een steeds groter aantal huurders heeft moeite de eindjes aan elkaar te knopen. Met woningbouwcorporaties maken we afspraken over betaalbare huren. We zorgen ervoor dat de huren met niet meer stijgen dan de inflatie.
Bossche aanpak schimmelwoningen & energiearmoede
Teveel mensen wonen in een verouderde woning. Steeds meer mensen komen in de problemen door de stijgende energierekening. Vaak kan je daar zelf niets aan doen. Je hebt bijvoorbeeld een koopwoning maar te weinig geld om deze zelf te verduurzamen. Of je huurt en je bent afhankelijk van de verhuurder of corporatie. We maken daarom afspraken met corporaties over renovatie en om huurders in de knel te helpen door huurverlaging bij slechte woningen toe te passen. Verhuurders stimuleren we om hun bezit te verduurzamen en we helpen huurders via het huurteam om huurprijzen aan te passen op de staat van de woning. Subsidies om woningen te verduurzamen zetten we met name in om hen te helpen die dat zelf anders niet kunnen.
Betaalbare woningen blijven 30 jaar lang betaalbaar
Met projectontwikkelaars maken we afspraken hoe lang een woning als sociale- of middeldure huurwoning aangeboden blijft. We verlengen deze termijn van 15 jaar naar 30 jaar. Daarmee voorkomen we dat betaalbare woningen te snel in de vrije sector terecht komen en duurder worden.
Bouwen in eigen beheer
In Den Bosch blijven het aantal projecten dat in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) wordt ontwikkeld achter. Het is een mooie manier om regie te pakken op je toekomstige leefomgeving en woningen te realiseren die volledig aansluiten op je woonwensen. We gaan initiatieven actief faciliteren door meer ruimte voor ze te reserveren. Het CPO gaan we nadrukkelijk in de etalage zetten.
Nieuwe woonvormen: woningsplitsing, tiny houses en kangaroewoningen
De vraag naar woningen voor alleenstaanden neemt toe en ouderen willen langer thuis blijven wonen. Het standaardgezin bestaat steeds minder. Bij het bouwen van woningen houden we daarom rekening met de veranderende vraag. Het delen van woningen, het splitsen van woningen, woon-zorgconcepten en kangoeroewoningen stimuleren we daarom. Belemmeringen nemen we weg!
Aandacht voor jong en oud in onze dorpen en kernen
Een huis kunnen vinden en oud kunnen worden in het dorp waar je opgegroeid bent, dat moet de normaalste zaak van de wereld zijn. In onze dorpen staat dat echter steeds meer onder druk. Juist bij nieuwbouwprojecten in Rosmalen, Empel, Nuland en Vinkel hebben we extra oog voor jong en oud zodat je kunt (blijven) wonen waar je je thuis voelt.
’s-Hertogenbosch 2050 & regie op stadsontwikkeling
Stadsontwikkeling vraagt om verder kijken dan de komende tien jaar. Het Paleiskwartier en de spoorzone zijn vanaf de jaren negentig ontwikkeld. Dertig jaar later zijn we nog altijd bezig met de Willemspoort, het EKP-terrein en de Bossche Stadsdelta. Regeren is dus vooruitzien. Hoe willen we wonen, werken, verplaatsen en ontspannen in 2050? Wat betekent dat voor het ontwikkelen van nieuwe locaties maar óok voor oude wijken en onze dorpen? We geven een concreet vervolg aan het project ’s-Hertogenbosch Centraal. Uitgangspunt is dat de regie van stadsontwikkeling bij de gemeente ligt. De uitwerking kan samen met ontwikkelaars en corporaties. Maar het is aan ons als inwoners en bestuurders om de toekomst te schetsen.
Onderzoek naar uitbreidingslocaties en versnellen waar mogelijk
De komende jaren kunnen we voldoende woningen bouwen binnen de bebouwde kom. Daarna zijn nieuwe bouwlocaties nodig. Dat kost jaren en dus starten we nu met het verkennen van de mogelijkheden bij Avenue A2, Groot Meerendonk en De Blokken zodat we snel kunnen starten met planontwikkeling. Want nu ook vanuit het Rijk middelen worden vrijgemaakt om woningbouw te stimuleren liggen er kansen om hier woningbouw te versnellen.
Meer steun voor mensen in armoede
Een op de tien inwoners van Den Bosch en omliggende dorpen leeft in armoede, waaronder 3000 kinderen. Voor hen betekent dat te vaak niet kunnen sporten, eten via de voedselbank, oude afgedragen kleding, nooit eens op vakantie of een dagje weg en als ouder met wanhoop verjaardagen en Sinterklaas tegemoet zien. Inwoners uit arme gezinnen zijn op alle vlakken slechter af. Ze zijn minder vaak lid van een vereniging, hebben meer gezondheidsproblemen, krijgen minder kansen op school en hebben minder vaak vast werk. Armoede is naar én duur. Want wie het treft zakt vaak steeds dieper weg.
Er is gelukkig veel hulp om het leed te verzachten. Uit de samenleving zelf, waar de vrijwilligers op de wijkpleinen, bij Quiet, Warm Buffet, de Kleding- en Speelgoedbank, Brabantse Hart in Actie, Gefeliciflapstaartbox, de Vincentius, Humanitas en de Voedselbank prachtig werk verrichten. En ook de gemeente ’s-Hertogenbosch doet haar best om steeds eerder armoede en schulden te voorkomen. We helpen mensen aan het werk en er is veel aandacht voor vroege signalering van oplopende schulden met woningbouwcorporaties, energiebedrijven en zorgverzekeraars. Zodat we mensen zo snel mogelijk kunnen helpen.
Meer is echter mogelijk én nodig. De verschillen tussen arm en rijk nemen toe. De sombere voorspelling is dat de komende jaren de armoede met een kwart zal toenemen. Daarom willen we extra budget beschikbaar stellen voor de aanpak van armoede. Daarbij zetten we in op plekken en groepen die de steun het meest nodig hebben. In de Muntel en Vliert, de binnenstad, Hambaken, Slagen, Haren, Donk, Reit, Graafsepoort en Gestelsebuurt ligt het percentage inwoners dat in armoede leeft (fors) hoger. Alleenstaande ouders, langdurig werkloze inwoners, jongeren met weinig opleiding en ZZP’ers zijn bovengemiddeld vaak de sigaar. Hen helpen we.
Onze keuzes:
Een stadspas om mee te kunnen doen
We horen het zowel van inwoners in armoede als van alle helpende partijen: geef mensen zelf de ruimte om keuzes te maken. Om bijvoorbeeld een treinkaartje te kunnen kopen, om gratis met de bus te kunnen reizen, om naar een voorstelling te kunnen gaan, om de bibliotheek te kunnen bezoeken. Om een tweedehands wasmachine te kunnen aanschaffen of om met de kinderen naar de Bossche zomer of winter te kunnen. Daarom introduceren we de Bossche stadspas. Een speciale en neutrale kaart waar veel gemeenten al groot succes mee boeken. Zodat inwoners in armoede zoveel mogelijk mee kunnen doen.
Voorkomen en bestrijden van armoede is een publieke taak
Het bestrijden van armoede en het verbeteren van de leefomstandigheden van inwoners die in armoede leven is een publieke verantwoordelijkheid waar alle armoedepartners graag aan bijdragen. Voor armoedebeleid dat zoveel mogelijk inwoners weet te bereiken kijkt men echter naar de gemeente. Alleen die is in staat om de regie over het armoedebeleid te voeren. Bereiken we iedereen? Is ervoor hen een volledig dekkend aanbod aan hulp en ondersteuning? Hoe organiseren we die zo efficiënt mogelijk? Met alle armoedepartners houden we het aanbod tegen het licht en stemmen we af wie wat doet. Om te zorgen dat het Bossche armoedebeleid tot de top van Nederland behoort.
Turbosaneren, schuldmaatjes en schuldenpauze
De afgelopen jaren werden de eerste goede stappen gezet met het snel saneren van schulden en bewindvoering in eigen beheer. We maken met steeds meer mogelijke schuldeisers afspraken over hoe we tot een sociale sanering van schulden komen die mensen kunnen dragen. We bevriezen de schulden die ze hebben bij de belangrijkste schuldeisers, bijvoorbeeld woningcorporaties, energiebedrijven en de telecomsector. Vervolgens sluiten we een akkoord met deze schuldeisers en nemen we de schulden over. Zo verlagen we de schulden, krijgen schuldeisers deels betaald, heeft de inwoner een kleinere restschuld, minder rente en duidelijk overzicht doordat de gemeente de helpende bondgenoot is. Ook helpen we mensen met een schuldenmaatje. Zo komen we zo snel mogelijk tot een nieuwe start.
Hulp bij energiearmoede door stijgende prijzen
Als de gas- en elektriciteitsprijzen stijgen is dat slecht nieuws voor mensen met een klein inkomen en een slechte woning. Veel inwoners hebben zelf niet de mogelijkheid om hun huis goedkoper qua energieverbruik te maken. Ze zijn afhankelijk van de verhuurder of ze hebben wel een eigen huis maar geen spaargeld en een te klein inkomen. Daardoor lijden 5000 inwoners van Den Bosch en onze dorpen aan energiearmoede. Zij verdienen onze steun. Eerste Hulp bij Geldzaken brengt met corporaties en energieproducenten de mensen in kaart die in de problemen komen, op maat bieden we hulp. Anders is het een kwestie van tijd totdat gezinnen in problematische schulden belanden.
Één loket: in kaart brengen en centraal ontsluiten van gezamenlijk aanbod
Het aantal ingangen voor het gemeentelijke en maatschappelijke armoedebeleid is groot. Alle partners hebben een loket of website. Inwoners kloppen aan bij corporaties, het jeugdsportfonds, de gemeente, de voedselbank, Humanitas of het wijkplein. Daar onderneemt men actie op het gebied waar men zeggenschap heeft: de woonlasten, sport voor de kinderen, het verschaffen van een voedselpakket. Terwijl we eigenlijk willen dat eenmaal gevonden het hele hulpaanbod beschikbaar is. Daarom willen we één loket waar we inwoners die eenmaal gevonden zijn het hele aanbod krijgen.
Per persoon of gezin één casemanager
Zowel maatschappelijke partners als inwoners die in armoede leven verhalen uitgebreid over de last die men voelt m.b.t. het steeds weer aan verschillende instanties én personen de financiële situatie uit de doeken te moeten doen. De schaamte die vaak gepaard gaat met armoede zorgt ervoor dat inwoners soms voorzieningen mijden simpelweg omdat ze niet wéér door de papiermolen heen willen. We omarmen hun pleit voor één loket waar het gezamenlijk aanbod ontsloten kan worden.
Ruimte en noodgeld voor armoedewerkers en vrijwilligers
Maatschappelijke organisaties doen het waar ze kunnen: maatwerk bieden. Ook ambtenaren proberen zoveel mogelijk de inwoner centraal te stellen. Vaak werken regels en beleidskaders te beperkend. Een belangrijke hindernis is bijvoorbeeld de inkomensnorm die gehanteerd wordt voor hulp als de bijzondere bijstand, hulp van Stichting Leergeld en het Jeugdsport en Cultuurfonds. Door enkel naar het inkomen te kijken maar niet naar de uitgaven (bijvoorbeeld de kosten i.v.m. een chronische ziekte, een kind met een forse hulpvraag, een schuld uit een bedrijfsfaillisement etc.) kunnen inwoners die net teveel verdienen niet geholpen worden terwijl er wel een gezin in de problemen zit. Daar willen we meer ruimte voor maatwerk van professionals en vrijwilligers. Ook is er behoefte aan flexibel budget/ handgeld om inwoners op weer op weg te helpen. Het betalen van een paar rekeningen om hoge incassokosten te voorkomen, het zorgen dat de buskaart voor het schoolgaande kind er gewoon is, dat er een gaatje gedicht kan worden: daar zit nu een muur van stroop en een systeem van belemmeringen tussen. Meer vrijheid, meer vertrouwen wordt gevraagd om inwoners in armoede beter van dienst te kunnen zijn. Die ruimte verdienen onze armoedewerkers.
We houden de huren laag
Voorkomen is beter dan genezen. We weten dat een derde van de huurders financiële problemen heeft. Hun grootste uitgavenpost is vaak de huur. Daarom houden we met de corporaties de huurprijzen laag. De huurstijging mag niet meer stijgen dan de inflatie. Verduurzaming van de woning moet ook in het (financiële) belang van de huurder zijn.
Eigen zorgbijdragen afschaffen voor alle minima
Mensen die tot 1.100 euro netto verdienen hoeven geen eigen bijdragen te betalen voor zorg en ondersteuning. Te vaak zien we echter nog steeds dat eigen bijdragen van mensen met een net wat hoger inkomen leiden tot zorgmijding. We willen daarom kwijtschelding voor inwoners met een inkomen tot 130 procent van het sociaal minimum.