Elk jaar op 4 mei herdenken we. We herdenken de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. We hangen de vlag halfstok, houden 2 minuten stilte, leggen bloemen neer, of herdenken op onze eigen manier. Op 5 mei vieren we. We vieren de vrijheid, onze vrijheid, van de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog en van nu.
door Yente van Hulst
Vraagstukken over oorlog en vrede zijn voor mijn generatie wellicht niet zo vanzelfsprekend, ondanks dat de thema’s groot belang hebben. Waarom blijven we elk jaar herdenken en vieren? Wanneer heb je vrijheid? Wanneer voel je je echt vrij? Het zijn vragen die jongeren wellicht anders beantwoorden dan ouderen.
Hoe kijkt iemand die tijdens de Tweede Wereldoorlog jong was naar het heden en naar de vrijheid van vandaag?
Afgelopen week ging ik in gesprek met Piet Ronnes, oud-voorzitter van de Partij van de Arbeid Den Bosch. Hij is geboren in 1939 en was dus 1 jaar toen de oorlog uitbrak. Ik vroeg ter gelegenheid van 4 en 5 mei Piet Ronnes naar zijn ervaringen van en gedachten over vrijheid.
Hoewel Piet Ronnes erg jong was ten tijde van de oorlog, weet hij er zeker nog het een en ander over te vertellen. Hij had het met zijn ouders weinig over de oorlog. Het was niet gebruikelijk om erover te praten. Het was gebeurd, het was voorbij. Als kind kreeg hij echter wel veel mee van het gevoel van zijn ouders. Hoewel voor de kinderen de schuilkelder een van de mogelijke plekken was om te spelen, voelde je wel dat er ‘iets’ aan de hand was met die ruimte. Echter, dit gevoel bleef onbesproken.
Gelukkig wordt er vandaag de dag wel meer over de oorlog gesproken. Piet Ronnes vindt communicatie, samen met integriteit, dan ook een van de belangrijkste aspecten van vrijheid. De verhalen van de oorlog moeten nu meer dan ooit verteld worden om in leven te blijven, ook voor de volgende generatie. Het is goed om van de geschiedenissen en van elkaar te blijven leren. Het is één van de belangrijke gedachten achter het herdenken op 4 mei.
Het Nationaal Comité zegt in haar doelstellingen over 5 mei: “Wij vieren de bevrijding van Nederland in 1945 en dat we sindsdien in vrijheid leven.”
Het thema ‘vrijheid’ heeft volgens Piet Ronnes niet zoveel te maken met het thema ‘oorlog’.
We koppelen deze termen vaak aan elkaar, vooral wanneer we terugdenken aan de Tweede Wereldoorlog. Ook koppelen we ‘vrijheid’ en ‘oorlog’ aan elkaar wanneer we denken aan gebieden waar nu nog oorlog is. Wij zien de bewoners van deze gebieden als niet vrij, omdat er geen sprake is van vrijheid: men voelt zich niet vrij of men kan zich niet vrij uiten. In deze gebieden kunnen mensen zonder goede reden of rechtsgang worden vastgezet.
Je vrij voelen staat vaak in verband met vrijheid, maar het is wel degelijk iets anders.
Vrijheid is relatief, het bestaat eigenlijk niet, het is een alomvattend begrip, waar ‘je vrij voelen’ en ‘een vrij mens zijn’ onder vallen. Maar wat is er nodig om je een vrij mens te voelen?
Voor Piet Ronnes betekent vrijheid vooral dat je eerlijk kan zijn over je gevoel, maar niet verplicht wordt om dit te delen.
Vrijheid gaat over kunnen praten met anderen, uit ervaringen kunnen leren, communiceren over wat je denkt en voelt.
Wat hier ook voor nodig is, is integriteit. Het eerlijk en oprecht kunnen zijn naar een ander individu, maar ook vanuit de overheid naar de bevolking, is nodig om je echt een vrij mens te kunnen voelen.
De gedachten van Piet Ronnes geven een breder perspectief op de herdenking van vandaag en de viering van morgen.
Onze oud-voorzitter doet een dringende oproep aan ons allen om te blijven werken aan vrijheid; niet alleen aan de letterlijke vrijheid, maar óók aan het gevoel van een vrij mens zijn.
Hier is meer voor nodig dan in vrede leven. Werken aan vrijheid gaat ook over bouwen aan integriteit en communicatie.
