De maand juli staat in de Verkadefabriek in het teken van ‘Zij, een ode aan de Bossche buren’, een rauwe voorstelling over het wel en wee aan een Bosch pleintje, waar de culturen botsen en versmelten. Precies de omgeving waar theatermaker Vincent van den Elshout graag zijn inspiratie vandaan haalt.
De Verkadefabriek is deze maand het domein van Vincent van den Elshout en theatergezelschap Paleis voor Volksvlijt. “Al dekt dat woord niet helemaal de lading, we zijn meer een beweging”, zegt de regisseur lachend. Een beweging die de stad opschudt met verhalen van en door de inwoners van Den Bosch.
Tot en met 23 juli wordt het stuk ‘Zij, een ode aan de Bossche buren’ op de planken gebracht, een ‘rauwe voorstelling over het wel en wee aan een Bosch pleintje, waar de culturen botsen en versmelten’, staat in de aankondiging.
Naast beroepsacteurs bestaat de cast grotendeels uit ‘vrijetijdsspelers’ – het woord ‘amateurs’ is veel te weinig eer voor deze acteurs, vindt Vincent – onder wie Osman Çifçi en Kim Verstappen. Twee werelden die versmelten op het podium en dat geldt ook voor hoe ‘Zij’ en andere projecten van Vincent tot stand komen.
Hij brengt graag mensen bij elkaar, het liefst door hun verhalen aan te horen en weer verder te vertellen.
Dat doet hij niet alleen met theater, maar ook door de wijkwandeling door Boschveld, waar iedereen met een mobiele telefoon kan luisteren naar de wijkbewoners en hun alledaagse, bijzondere geschiedenissen in een kleurrijke wijk met vele gedaanten. In de Graafsewijk is de wijkwandeling een groot succes, vertelt Vincent.
“Ik sprak met Zusje van Le Jardin aan de Graafseweg en zij merkte op dat mensen vanuit de Hinthamerstraat nooit het water oversteken en de wijk in komen. Terwijl je daar juist het mooie en de sociale kant van de stad leert kennen. De wijkwandeling is niet alleen voor toeristen, maar vooral voor de Bosschenaren zelf. Ga eens op safari in je eigen stad, wees nieuwsgierig naar elkaar.”
Bij de start van de wijkwandeling klonken sceptische geluiden. Wandelaars konden maar beter niet na 19:00 uur nog de Graafsewijk in gaan en de stickers, met daarop QR-codes die mensen naar de verhalen leiden, zouden ongetwijfeld snel verdwenen zijn. “Maar wie zo’n sticker voor de deur heeft verdedigt die als een leeuw”, ziet Vincent.
“De bewoners van de Graafsewijk vinden het hartstikke leuk dat mensen hier komen wandelen. Ze helpen bezoekers op weg en de cafetaria aan het Dageraadspleintje heeft al liters gratis koffie geschonken.”
Ondertussen werkt de Bosschenaar samen met de Gestelsebuurt aan een eigen radiostation – ‘Er hebben zich al zestien mensen gemeld voor de redactieraad, zestien!’ – en komt Paleis voor Volksvlijt in de winter met de voorstelling ‘Ons Moeder’, over hoe we met onze moeders omgaan. Ook hier zoekt Vincent weer verbinding met de stad. Zo haken de vrouwen van de wereldkeuken uit Boschveld aan en voor inspiratie gaat hij in gesprek met moeders en instellingen op het gebied van opvoeding uit de stad.
Mensen willen verhalen waarin ze zichzelf herkennen, legt hij uit. “Dat merkt ik ook bij ‘Zij’. Na een van de voorstellingen kwam een Turks-Koerdische jongen naar me toe en zei: ‘Dit is mijn verhaal, over hoe ik nog altijd als buitenlander gezien word, terwijl ik geboren en getogen ben in Den Bosch.’”
Dan zijn er nog de ambassadeurs van Paleis voor Volksvlijt, zoals PvdA-raadslid Jolanda van Gool, die de regisseur ongevraagd van ideeën en input voorzien. “Ik reageer op iedere mail die ik krijg. Soms heb ik daar een dagtaak aan, want die ambassadeurs blijven Bosschenaren. Allemaal een grote bek”, klinkt het met een knipoog.
Zijn aanpak komt voort uit zijn overtuiging om theater en cultuur toegankelijk te maken voor iedereen.
“Cultuur gaat per slot van rekening óver iedereen. Cultuur zijn niet de gebouwen of de historie van Den Bosch, mensen maken de cultuur van de stad. We moeten ervoor zorgen dat het laagdrempeliger wordt om een theater of een museum te bezoeken. Het cultuurbesef zou moeten worden opgebouwd bij kinderen en daar zijn we in Nederland ontzettend slecht in. Anders dan in andere landen is het hier minder gebruikelijk dat kinderen bijvoorbeeld een opera bezoeken. Dat moet anders. Basisschoolleerlingen zouden minimaal twee keer per jaar iets moeten ervaren op het gebied van cultuur. Er valt nog een wereld te winnen in de Cultuurstad van het Zuiden.”
Cultuur is voor Vincent een breed begrip. De Verkadefabriek, maar ook Radio Mexico en FC Den Bosch vallen daaronder.
‘Zij’ ontvangt ook vier avonden lang mensen voor wie een theaterbezoek niet vanzelfsprekend is. Zij worden aangedragen door de ambassadeurs en dat valt in goede aarde, merkt Vincent. “Toegankelijk maken van cultuur betekent voor mij niet dat je mensen rotzooi moet voorschotelen. Je moet mensen het allerbeste bieden.”
Net zoals Den Bosch de internationaal regisseur veel gebracht heeft. “Ik wil graag iets terug doen voor de stad. Mijn voorstellingen zijn mijn cadeau aan Den Bosch.”
