Nu het einde van het jaar in zicht komt, schrikt Jeroen Stam elke keer weer op van het geknal van vuurwerk. Ook als iedere eerste maandag van de maand het luchtalarm getest wordt, keert hij in zijn hoofd terug naar zijn tijd als militair in Joegoslavië en Afghanistan. En met hem meer veteranen in Den Bosch. De voorzitter van Stichting Ouwestomp vertelt over hoe prettig het is dat zij een eigen plek hebben in de stad en over het belang van herdenken.
Dit jaar vanwege het coronavirus geen grote herdenking van de bevrijding van Den Bosch en ook geen Bossche veteranendag. Normaal gesproken staat op 27 oktober het Welsh Division Memorial op het 53rd Welsh Divisionplein centraal, maar deze dinsdag zal er geen publieke herdenking zijn bij het monument. Wel is er de ruimte om hier een persoonlijk eerbetoon te brengen, net als bij een van de zeven andere officiële oorlogsmonumenten in de gemeente.
“Doorgaan met herdenken is ontzettend belangrijk”, zegt Jeroen Stam, voorzitter van Stichting Ouwestomp. Ouwestomp verzorgde in augustus alweer voor de vijfde keer de Indië-herdenking aan de Zuiderparkweg. “We hebben het Indië-monument geadopteerd, omdat anders de 35 militairen uit Den Bosch die zijn omgekomen in Nederlands-Indië herdacht zouden worden tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei. Dan gaat zo’n gebeurtenis al gauw richting de vergetelheid.”
Naast de Indië-herdenking zorgt Ouwestomp ook voor erewachten bij herdenkingen en begrafenissen van veteranen, zamelt de stichting doppen in voor Hulphond Nederland en geeft het orkest optredens, bijvoorbeeld bij het defilé in Wageningen.
Sinds 2010 heeft Ouwestomp aan De Fuik een veteranenontmoetingscentrum, waar de zo’n 700 veteranen in de stad meer dan welkom zijn voor een kop koffie en om ‘hun kop leeg te maken’, zoals Jeroen het noemt. Hij schat dat ongeveer een kwart van de veteranen in Den Bosch het ontmoetingscentrum met regelmaat bezoekt.
Een deel van hen kampt door hun werk voor Defensie met een posttraumatische stressstoornis (PTSS), net zoals Jeroen zelf. Hij diende in voormalig Joegoslavië en Afghanistan, waar hij een Kalasjnikov in zijn rug voelde en moest schuilen voor raket- en bomaanslagen.
“Deze maanden wordt er weer vuurwerk afgestoken en die knallen nemen me meteen weer terug naar Afghanistan. Ook als iedere eerste maandag van de maand het luchtalarm getest wordt, zit ik verstijfd op de bank.” Dat de Afghaanse douane hem niet uit het land liet vertrekken, waardoor hij de uitvaart van zijn vader miste, was de druppel die voor Jeroen de emmer deed overlopen.
Veteranen met PTSS kunnen bij Ouwestomp met vliegvissen of met de metaaldetectorgroep hun zinnen verzetten. Jeroen zag het de eerste keer met de nodige scepsis aan.
“Mezelf concentreren ging niet meer, maar toen ik drie uur verder was merkte ik toch dat ik even niet aan m’n ellende had gedacht. Zonder een warm thuisfront red je het niet, maar het is tegelijkertijd prettig dat er in Den Bosch een plek is waar je als veteraan jezelf kunt zijn en waar je onder gelijkgestemden bent. We oordelen en veroordelen hier niet en we stellen geen vragen. We vangen iedereen op, ook mensen die geen militair geweest zijn. Word hier eerst maar weer eens even mens.”
De politiek mag daar volgens Jeroen best wel wat meer waardering voor hebben, ook al kleurt Ouwestomp niet precies binnen de lijntjes van de zorg. “We hebben hier geen cliënten, dat vind ik sowieso een afgrijselijk woord”, klinkt het lachend.
“Wij doen alles vanuit ons hart, zonder verdienmodel. De politiek vindt het vaak goed dat we er zijn. Punt. Maar die punt mag best een komma worden, bijvoorbeeld met een subsidie. Anders kunnen wij deze opvang straks niet meer bieden. Doordat veteranen hier hun uitlaatklep hebben, wordt er bespaard op de reguliere zorg.”
Stichting Ouwestomp kan hoe dan ook weer vooruit kijken, want de veteranen behouden de komende tien jaar hun onderkomen aan De Fuik en hoeven voorlopig geen plaats te maken voor een stadscamping.
“Dat geeft rust, want die discussie kun je er eigenlijk niet bij hebben”, zegt Jeroen, die dankbaar is voor de inzet van de Partij van de Arbeid. “Opvallend dat juist de PvdA en niet de traditionele partijen voor ons in de bres springen. Wil je dat niet vergeten te vermelden?”
Stichting Ouwestomp en Veteranen Ontmoetings Centrum Den Bosch-Brabant Noord is gevestigd aan De Fuik 9, 5223 KT in Den Bosch.
